لاواندولا، اسطوقدوس، اسطوخدوس، سرده‌ای مشتمل از ۲۵ تا ۳۰ گونه مختلف از دسته گیاهان گلدار و از خانواده نعناعیانمی‌باشد. اسطوخودوس گل‌های کوچک خوشه‌ای آبی یا قرمز سیر تا بنفش دارد و ارتفاعش در حدود ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر است. برگش شبیه برگ صعتر و از آن درازتر و باریکتر و ساقش واحد و باریک و بی‌شاخ و در قد کمتر از شبری و قبهٔ او متراکم از اجزاء شبیه به جو و بی‌تخم و مایل به سرخی و تندطعم و با اندک تلخی.
لاواندا (اسطوخودوس) با نام علمی Lavandula stoechas گیاهی است از خانواده نعناسانان که برگ‌ها و قسمت سبز گیاه دارای اسانس روغنی فرار است. اسطوخودوس گیاهی است چند ساله به شکل بوته کوچک به بلندی نیم متر خیلی پرشاخه، ساقه‌های آن ۴گوشه، برگ‌های آن دراز، متقابل، پوشیده از کرک سفید پنبه‌ای. برگ‌های آن که در بهار ظاهر می‌شود به رنگ بنفش تیره به صورت سنبله. اسطوخودوس دارای برگ‌ها و کرک‌های معطر است. میوهٔ این گیاه ۴ فندقه‌ای است و هریک از آنان نیز پس از رسیدن، شکل بیضوی و رنگ قهوه‌ای شفاف پیدا می کن. در سطح میوه ۳ زائده مشخص پیدا می‌شود. از کلیه قسمت‌های این گیاه مخصوصا شاخه‌های برگدار آن بوی قوی ولی مطبوع استشام می‌گردد. ظاهر زیبایی که گیاه پس از گل دادن پیدا می‌نماید باعث می‌شود در بعضی نواحی اقدام به پرورش آن به عنوان یک گیاه زینتی گردد. قسمت مورد استفاده این گیاه سرشاخه‌های برگدار و گل دار آن است که علاوه بر مصارف درمانی، اسانس گیری به عمل می‌آید.
نام‌های دیگر آن: خیر دشتی، آنس الارواح، لاوند، ممسک الارواح، ضُرم، زغلیل، رزالذهب، خیری، خرام، خرامی، آلاله تلخ، گل‌لاوند، شاه‌اسپرم رومی می‌باشد. در تنکابن آن را تروم می‌نامند.
برای رفع خستگی و آرامش مورد استفاده قرار می گیرد.
گرفتگی ها را باز می کند.
مقوی معده است.
ادرار آور می باشد.
معرق است و تب را پایین می آورد.
صفرابر بوده و کبد را بکار می اندازد و بیماری های کبد را برطرف می کند.
ضد تشنج است.
برای تقویت عمومی بدن خوب است.
کرم های معده و روده را از بین می برد.
بیماری های سینه و سرفه را برطرف می کند.
مسهل و تمیز کننده است.
در معالجه زکام موثر است.
برای بیماری های مجاری و ادرار مفید است.
آسم را برطرف می کند.
طپش قلب را از بین می برد.
برای معالجه ضعف اعصاب مفید است.
سردرد و سردرد های یکرفه را درمان می کند.
زردی را برطرف می کند...
